WIEDZA KLINICZNA I FARMACEUTYCZNA
W procesie zdobywania uprawnień do prowadzenia usługi PL najistotniejsze jest wykazanie się wiedzą z zakresu farmacji klinicznej i praktyki aptecznej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta.
Farmaceuta musi posiadać wiedzę dotyczącą praktycznego zastosowania farmakoterapii, czyli umiejętność oceny, czy dane schematy leczenia są właściwe wobec danej jednostki chorobowej, oraz musi być pouczony co do prawnych zasad ochrony danych osobowych pacjenta. Farmaceuta musi umieć stosować wytyczne i standardy towarzystw kardiologicznych, diabetologicznych, endokrynologicznych itd. oraz wykazać się umiejętnością biegłego korzystania z baz danych oraz wytycznych lokalnych i krajowych.
Wymogiem są też umiejętności dotyczące kontaktu z pacjentem – pomocne w indywidualnej ocenie jego sytuacji i preferencji.
ZESTAWIENIE KOMPETENCJI I OBOWIĄZKÓW FARMACEUTY UBIEGAJĄCEGO SIĘ O PRAWO DO ŚWIADCZENIA USŁUGI PRZEGLĄDU LEKOWEGO
Właściwa wiedza kliniczna i farmaceutyczna wymagana w PL z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta, co oznacza:
- posiadanie wiedzy z zakresu świadczenia usług PL i skutecznej ich realizacji, włączając w to zgodę pacjenta, ochronę danych i poufność,
- stosowanie bieżącej bazy danych oraz stosownych wytycznych lokalnych i krajowych,
- uwzględnianie indywidualnej sytuacji i preferencji pacjenta,
- zapewnianie odpowiedniej dawki, schematu dawkowania i formy leku na podstawie dostępnych informacji,
- przekazywanie właściwych zaleceń dotyczących zarządzania lekami obejmujących zamawianie, uzyskiwanie i przyjmowanie/stosowanie leków.
PRZEGLĄD LEKOWY JAKO FARMACEUTYCZNY WYWIAD STOSOWANIA LEKÓW
Trzeba zaznaczyć, że najważniejsze w całej usłudze są zdobycie zaufania i uznania pacjenta oraz właściwe rozpoczęcie rozmowy inicjującej, często też – zaproszenie małżeństwa lub pary do rozmowy. Pacjenci spodziewają się czegoś zupełnie innego, aniżeli rozmowy o lekach (np. agresywnego marketingu produktów).
Pacjent przyjmujący co najmniej 3 leki na receptę na chorobę przewlekłą spotyka się z farmaceutą, który wypełnia listę leków na podstawie wywiadu. Pacjent otrzymuje informację, że farmaceuta przejrzy wszystkie stosowane leki i sprawdzi, czy są odpowiednio, bezpiecznie i świadomie przyjmowane. Często porównywano PL do okresowego przeglądu samochodu. Bardzo dobrze oddawało to istotę rzeczy i samego przeglądu.
Pytania są zawarte w formularzu, jednak nie zawsze uda się je zadać bez problemów. Musimy mieć absolutną pewność, że prawidłowo ustaliliśmy, jakie leki zażywa pacjent. W Polsce nie przechowujemy dokumentacji medycznej w aptece, dlatego proces jest znacznie bardziej skomplikowany niż w Wielkiej Brytanii.
Podczas rozmowy z pacjentami musimy w sposób bardzo szczegółowy – w nawiązaniu do powyższych zagadnień – odhaczać wszystkie pozycje w formularzu, zadając pytania, które są w nim zawarte.
CELE USŁUGI PRZEGLĄDU LEKOWEGO:
Celem usługi PL są następujące kwestie:
- sprawdzenie, czy pacjent wie, jak prawidłowo stosować leki,
- sprawdzenie, czy pacjent wie, jakie jest przeznaczenie każdego zaleconego przez lekarza preparatu,
- omówienie z pacjentem, w jaki sposób leki powinny być przyjmowane,
- omówienie przyczyn, dla których dane leki muszą być przyjmowane,
- ustalenie, czy pacjent stosuje przepisane mu leki,
- identyfikacja wszelkich czynników wpływających na prawidłowość stosowanej farmakoterapii,
- rozpoznanie działań niepożądanych mogących być skutkiem przyjmowanych leków,
- identyfikacja leków, które nie powinny być dłużej stosowane,
- omówienie schematu dawkowania, zgodnie z którym pacjent przyjmuje leki,
- wiedza pacjenta dotycząca stosowanych leków,
- zgodność przyjmowania leków z zaleceniami lekarza (ang. compliance issue),
- optymalna forma leku,
- ocena, czy stosowane leki rzeczywiście działają,
- omówienie, czy występują działania niepożądane stosowanej farmakoterapii,
- identyfikacja rodzajów zażywanych leków OTC oraz z zakresu medycyny alternatywnej,
- omówienie powtarzających się przerw w przyjmowaniu leków.
POKOJE KONSULTACJI JAKO MIEJSCE PROWADZENIA PRZEGLĄDÓW LEKOWYCH
Pokoje konsultacji (ang. conslutation room, consulting room, consultation area, care room)
w aptece powinny zapewnić pacjentowi możliwość przeprowadzenia poufnej rozmowy.
W Wielkiej Brytanii zostały wprowadzone w 2005 roku, natomiast w Polsce do tej pory brakuje odpowiednich regulacji prawnych, które umożliwiłyby przygotowanie takich pomieszczeń wedle obowiązujących standardów międzynarodowych.
Pokoje konsultacji to pomieszczenia znajdujące się na terenie ogólnodostępnej apteki służące do przeprowadzania konsultacji pacjentów z farmaceutami, podczas których analizuje się problemy dotyczące farmakoterapii, zwłaszcza powikłania polekowe, oraz problemy zdrowotne zgłaszane przez pacjentów niewymagające porady lekarskiej, którym farmaceuci mogą zaoferować swoją profesjonalną pomoc.
W przypadku braku takiego pomieszczenia, należy stworzyć miejsce konsultacji, które powinno być wydzielone z głównej części apteki, w taki sposób, aby zarówno pacjent, jak i farmaceuta mieli możliwość swobodnego porozumiewania się. Miejsce to nie musi być duże, należy jednak pamiętać, aby zapewniało swobodę poruszania się pacjentowi i farmaceucie.
Niezwykle ważnym aspektem w przypadku umiejscowienia obszaru konsultacji jest jego odległość od kas. Najlepiej by znajdował się on jak najdalej zarówno od kas i stołów ekspedycyjnych. Dzięki temu uniknie się ryzyka podsłuchania (nawet przypadkowego) treści konsultacji przez pozostałych pacjentów. Poza tym z części ekspedycyjnej apteki będzie dobiegać mniej hałasów.
Należy wspomnieć również o tym, iż miejscem konsultacji nie musi być tylko apteka ogólnodostępna. Może być nim np. dom pacjenta.